Το μουντιαλ των 6500 νεκρών

του Λάκη Λ.

Αυτό το σόου των 250 δις χτίστηκε πάνω στα πτώματα. 

Τι σχέση μπορεί να έχει με την ανάγκη για πραγματικό ποδοσφαιρικό θέαμα; 

Και ποιοί και γιατί χρησιμοποιούν αυτή την ψυχική ανάγκη για άθληση, αλληλεγγύη και υγιή ανταγωνισμό; 

Αντ’ αυτών εκείνο που ζούμε είναι η διαφθορά αθλητών και διοργανωτών, με διεθνή κέντρα του καπιταλισμού να κερδίζουν δισεκατομμύρια: από FIFA, MME, Εταιρείες στοιχημάτων, αθλητικές εταιρείες, μάνατζερ, ντίλερ αγοράς ποδοσφαιριστών… 

Οι ποδοσφαιριστές είναι σαν τους μονομάχους’ ποντάρουν σε αυτούς χωρίς αυτούς, και «όποιος κερδίσει θα πάρει τον τίτλο». Και πόσοι αλήθεια θα ζήσουν αφού ξεζουμισθούν σα λεμονόκουπες; 

Με την εξαντλητική προπόνηση φαίνεται ότι με το παραμικρό τζαρτζάρισμα παθαίνουν τραυματισμούς και υποβάλλονται σε μια ειδική φαρμακευτική αγωγή, ντοπάρονται κτλ, και μόλις τερματίζουν αρχίζουν τα προβλήματα. Ο Μαραντόνα ήταν το χαρακτηριστικό παράδειγμα. 

Η αριστερά δεν έχει δώσει μια πειστική απάντηση για τον αθλητισμό. 

Στον «υπαρκτό σοσιαλισμό» φάνηκαν οι βάσεις που πρέπει να υπάρχουν σε μια σχεδιασμένη σοσιαλιστική οικονομία. Αλλά λόγω του εκφυλισμού πέρασαν στον ανταγωνισμό με τις καπιταλιστικές χώρες και ιδιοποιήθηκαν τις ίδιες συμπεριφορές (ανταγωνισμός, ντόπινγκ, σόου για την αποβλάκωση). 

Ο αθλητισμός, είναι προέκταση του παιδικού παιχνιδιού. Είναι η καθημερινή εκτόνωση. Όπως ο βραδινός ύπνος. Στα ομαδικά αγωνίσματα εκφράζεται η ιδιαίτερη κοινότητα όσον αφορά στην ομάδα, στα ατομικά, ανακαλύπτει ο αθλητής τις τεράστιες φυσικές δυνατότητες που έχει ο καθένας μας, ο αθλούμενος ανακαλύπτει τις φυσικές δυνάμεις του. Αυτό όμως ισχύει σε μια μη-ανταγωνιστική, καπιταλιστική κοινωνία.  

Η μήτρα του αθλητισμού θεωρείται η αρχαία Ελλάδα με τους ολυμπιακούς αγώνες. Πέραν του αγωνιστικού κομματιού που μπορεί να πει κανείς ότι στις πρώτες ολυμπιάδες υπήρχε, εκείνο της ποίησης και της μουσικής ήταν σημαντικό και αξιόλογο. Είμασταν όμως σε μια δουλοκτητική κοινωνία και όλοι δεν είχαν το δικαίωμα της συμμετοχής, όπως οι δούλοι-είλωτες και οι γυναίκες. Στη συνέχεια, εκφυλίστηκε σαν καθαρά αθλητική διοργάνωση. Έγινε κέντρο συνάντησης για σύναψη συμφωνιών ανάμεσα στους ισχυρούς Αθηναίους ή Σπαρτιάτες, για εισπράξεις φόρων από τις αποικίες, ή πολεμικές συρράξεις, με τη σφραγίδα του «μαντείου των Δελφών» και στο τέλος με δωροδοκίες και ανέντιμα μέσα ελέγχου των κριτών, στήνοντας το κέρδισμα των αγώνων από τους αθλητές των μεγάλων πόλεων. Στο Βυζάντιο, ο αθλητισμός παρέμεινε στα χέρια των εκγυμναστών των σταυροφόρων και για την εκτόνωση του κόσμου είχαν τις ιπποδρομίες. 

Οι πρώτοι ολυμπιακοί αγώνες έγιναν στην Ελλάδα το 1896, την περίοδο της ήττας του ελληνοτουρκικού πολέμου και το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του Τρικούπη, με την κομπογιαννίτικη αστική τάξη για να ανεβάσει το γοητρο της να διοργανώνει τους αγώνες αυτους. 

Ο καπιταλισμός, όπως είπε ο Μαρξ, εμπορευματοποίησε κάθε κοινωνική σχέση και δραστηριότητα, από την κατοικία, την τροφή, την εκπαίδευση, την υγεία, τον αθλητισμό και το θέαμα. Στην περίοδο του μεσοπολέμου, αυτό γίνεται ήδη φανερό από τον διεθνή καπιταλισμό, μέσα από την ΔΟΕ (Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή). Οι Ολυμπιάδες ακολουθούν ένα πολιτικό ιδεολόγημα της ανδροκρατικής κοινωνίας, του ταξικού και φυλετικού διαχωρισμού, του άκρατου εθνικισμού (παρελάσεων με εθνικές σημαίες), ενώ καταρτίζεται ένας περιορισμένος αριθμός αθλητών για τη συγκέντρωση έναν αριθμό μεταλλίων. Υπάρχουν και οι πρώτες αντιδράσεις στους Ολυμπιακούς Αγώνες.   

Το 1908, στο Λονδίνο, ο αρχηγός της αμερικανικής αποστολής, ιρλανδικής καταγωγής, αρνήθηκε να αποδώσει τιμές στη Βασίλισσα. Το 1920, στους ολυμπιακούς αγώνες στην Αμβέρσα (Βέλγιο), οι νικητές απαγόρευσαν στους ηττημένους γερμανούς να πάρουν μέρος (γερμανούς). 

Αρχίζουν οι αθλητικές δραστηριότητες, σε γειτονιές, εργοστάσια και η ένθερμη υποδοχή στους αγώνες των γυναικών.  

Οι γυναίκες στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, έπαιζαν ενεργό ρόλο στις διάφορες δουλειές, λόγω έλλειψης εργατών. Μπαίνουν στην πολιτική οικονομική ζωή με άλλους όρους και το φεμινιστικό κίνημα παίζει σημαντικό ρόλο. Δημιουργούνται οι πρώτοι γυναικείοι αθλητικοί σύλλογοι, ενώ πρωτοπόρος στην προσπάθεια είναι η γαλλίδα Alice Milliat, πρόεδρος της Γυναικείας Διεθνούς Αθλητικής Ομοσπονδίας. 

Η πρώτη γυναικεία ολυμπιάδα πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι το 1922, πήραν μέρος 80 αθλήτριες με 20.000 θεατές και διήρκεσε μια μέρα. Η δεύτερη έγινε το 1926 στο Γκέτεμποργκ και συμμετείχαν δέκα χώρες. Μπροστά στην δημοφιλία και την αποδοχή του κόσμου, αναγκάστηκε η ΔΟΕ να συμπεριλάβει στους Ολυμπιακούς Αγώνες και 8 Γυναικεία Αγωνίσματα, κυρίως δρόμου.  

Πριν το ξέσπασμα του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, πλήθος αθλητικών συλλόγων εμφανίζονται στα εργατικά κόμματα της Ευρώπης, με την ένωση γυμναστών εργατών στην Γερμανία να έχει 18.300 μέλη ενώ η Τσεχοσλοβακία 30.000. Ανοίγει μια ανοιχτή ταξική σύγκρουση με το ανερχόμενο σοσιαλιστικό και εργατικό κίνημα με την καπιταλιστική ΔΟΕ. Πραγματοποιείται στην Γάνδη, η Σοσιαλιστική Διεθνή Ένωση Φυσικής Αγωγής, το 1913, με ταξικό χαρακτήρα αλλά χωρίς ένα ξεκάθαρο ιδεολογικό πολιτικό περιεχόμενο. Με τον πόλεμο και τη συμμετοχή σοσιαλιστών σε αυτόν, προκλήθηκε κρίση στο εργατικό αθλητικό κίνημα και παρά τις αντιρρήσεις, τη μη συμμετοχή των γερμανών σοσιαλδημοκρατών, πραγματοποιείται το πρώτο συνέδριο μετά τον πόλεμο, στην Λουκέρνη, το 1920.Επίσης γίνεται δημιουργία μετώπου ενάντια στον μιλιταρισμό και τον φασισμό, στον χώρο του αθλητισμού.  

Η Οκτωβριανή Επανάσταση, έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην παγκόσμια καπιταλιστική κοινωνία. Άλλαξε τα ιδεολογήματα και των σοσιαλδημοκρατών, επιβάλλοντας τον ΔΙΕΘΝΙΣΜΟ ενάντια στον Ατομικισμό, εκφράζοντας την Κοινωνική Αλληλεγγύη, έχοντας και την ποίηση και την λογοτεχνία στο πρόγραμμα (ενότητα κίνησης και λόγου), στην προοπτική απελευθέρωσης του ανθρώπου από την ταξική κοινωνία. 

Στο αθλητικό φεστιβάλ της Πράγας, τον Ιούνιο του 1921, προβλήθηκε η πρώτη ανεπίσημη πρόταση για την πρώτη Εργατική Ολυμπιάδα, που πραγματοποιήθηκε στην Φρανκφούρτη της Γερμανίας, μπροστά σε 150.000 εργάτες θεατές. Στην εναρκτήρια τελετή και τις τελικές νίκες, οι εθνικές σημαίες είχαν αντικατασταθεί από κόκκινες και τα εμβατήρια ήταν επαναστατικά και της Κόκκινης Διεθνούς. Αποφεύχθηκε οποιαδήποτε ειδωλοποίηση των αθλητών σε ατομικό επίπεδο, όπως τα ρεκόρ. Υπήρχαν και διάφορες καλλιτεχνικές δημιουργίες. 

Το 1931 πραγματοποιείται η Β Εργατική Ολυμπιάδα στη Βιέννη, με 80.000 αθλητές και 250.000 θεατές και ακολούθησε η τελευταία, το 1937 στην Αμβέρσα. Υπήρξε αποτυχία, λόγω του συμβιβασμού με τον φασισμό με την πρόσκληση Sasi. 

H διάσπαση του εργατικού κινήματος, είχε ξεκινήσει από το 1921, με τη δημιουργία της Κόκκινης Αθλητικής Διεθνούς, με έδρα τη Μόσχα και αρκετές Ενώσεις ανήκαν στην Κόκκινη Διεθνή. Σε απάντηση το 1928 οργανώθηκε η πρώτη Σπαρτακιάδα στη Μόσχα, με 600 αθλητές από 14 χώρες, που πραγματοποίηση 22 αθλήματα (κολύμβηση, ποδόσφαιρο, μπάσκετ, κτλ), με ιδιαίτερη έμφαση σε επιδείξεις σε ποιητικούς αγώνες, την παραδοσιακή μουσική, τους χορούς, με επαναστατικά εμβατήρια και τη διεθνή. Δεν υπήρχαν εθνικές σημαίες. Θα ακολουθήσει και η δεύτερη Σπαρτακιάδα το 1931 στο Βερολίνο (Κόκκινη και Σοσιαλδημοκρατίας) και το 1934 αποφασίζεται κοινή δράση ενάντια στον φασισμό. Υπογράφεται ψήφισμα να μη γίνουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο του Χίτλερ αλλά στην Βαρκελώνη. 

Είναι η περίοδος των Λαϊκών Μετώπων, του συμβιβασμού της σταλινικής ηγεσίας της Κομμουνιστικής Διεθνούς, με τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και τον φασισμό. Η συνέχεια είναι το σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ και με τη διάλυση της σοσιαλιστικής διεθνούς, κυριαρχεί πλέον η ΔΟΕ παίζοντας τα παζάρια των ιμπεριαλιστικών κέντρων και φασιστών του Χίτλερ. 

Η Ολυμπιάδα του Βερολίνου είναι πραγματικά η ταφόπετρα του κινήματος αμφισβήτησης στον αθλητισμό και όλων των μηνυμάτων που είχαν περάσει το 1920-30. Όλα τα κινήματα ποτέ δεν έβγαλαν τη ντροπή που ένιωσαν. 

Το 1936 πραγματοποιείται στη Βαρκελώνη η Λαϊκή Ολυμπιάδα (οι σταλινικοί αρνήθηκαν να διεξαχθεί και η Σπαρτακιάδα που είχε ανακοινωθεί).  Θέλοντας να μποϊκοτάρει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου, συμμετέχουν 6000 αθλητές από 28 χώρες, χωρίς κρατικές ομοσπονδίες, εργατικοί σύλλογοι αθλητικά σωματεία, κομμουνιστικές οργανώσεις. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει αγώνες αθλητικούς, ποίηση, λογοτεχνία, χορό, σκάκι κτλ. Είναι μια πράξη υποστήριξης του Λαϊκού Μετώπου και της αριστερής κυβέρνησης (συμμετοχή και από το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα, με μεγάλη αντιπροσωπεία 20 αθλητών). Στο τέλος της τελετής, άρχισε ο εμφύλιος πόλεμος, παρέμειναν 2000 αθλητές εκεί για να υπερασπιστούν την Ισπανική Επανάσταση. Και στην Βαρκελώνη όμως, τίποτα δεν μπορούσε να ξεπλύνει την προδοσία της σταλινικής ηγεσίας και των σοσιαλιστών από το φιάσκο του Βερολίνου, αφού ποδοπάτησαν όλα τα μηνύματα της Οκτωβριανής Επανάστασης, τις αξίες, τα ήθη, τον διεθνισμό, τις κομμουνιστικές αρχές. 

Μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, η χειραγώγηση στον αθλητισμό συνεχίστηκε από τη ΔΟΕ. Με την ιδεολογία του νικητή και τον απόλυτο έλεγχο σε όλες τις πτυχές της καθημερινής ζωής στην καπιταλιστική Ευρώπη και την Αμερική. 

Χάθηκαν τα μεγάλα μηνύματα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Στον αθλητισμό, η Εργατική Ολυμπιάδα και η Σπαρτακιάδα, σταμάτησαν ή εκφυλιστηκαν, ενώ η Λαϊκή Ολυμπάδα έσβησε το 1936, με την πτώση των υπερασπιστών στη Βαρκελώνη. 

Στους ολυμπιακούς αγώνες του 1948 στο Λονδίνο, οι νικητές απαγόρευσαν στους Γερμανούς και Ιάπωνες να πάρουν μέρος, καθώς με απόφαση του Στάλιν δεν παραβρέθηκε και η Σοβιετική Ένωση και άλλα κράτη του σοσιαλιστικού μπλοκ. Κάτι ανάλογο έγινε και στο μουντιάλ του 1950 στην Βραζιλία. Από την πλευρά του Στάλιν, επιχειρήθηκε η αναβίωση της Σπαρτακιάδας, στα πρότυπα των Ολυμπιακών Αγώνων της καπιταλιστικής δύσης και αυτή τέλειωσε το 1979. 

Στην περίοδο του ψυχρού πολέμου, ο ανταγωνισμός επισκίασε και τον αθλητισμό. Έχουμε έντονη βιομηχανική ανάπτυξη, ατέλειωτες ώρες δουλειάς, οι εργαζόμενοι κατάκοποι το Σαββατοκύριακο κάθονται πλέον στην τηλεόραση να δουν αγώνες και έτσι ο αθλούμενος γίνεται παθητικός δέκτης των υπεράνθρωπων αθλητών και της υπερομάδας που υποστηρίζει. Δεν υπάρχει διάθεση για άθληση και κοινωνικές συναναστροφές. 

Από την άλλη πλευρά, τα λεγόμενα σοσιαλιστικά κράτη, δεν έχουν την ένταση στην παραγωγική δομή της κοινωνίας και αυτό βοηθάει τον μαζικό αθλητισμό αλλά στην προσπάθεια ανταγωνισμού της Δύσης, καταστρέφουν αθλητές και ομάδα. 

Έτσι φτιάχτηκε ένας ιδεολογικός, οικονομικός και πολιτικός χώρος, με στάδια ποδοσφαίρου για χιλιάδες θεατών, με τηλεοράσεις, αθλητικές εκπομπές, εταιρείες αθλητικών ειδών και στοιχημάτων. Στο τέλος μπαίνουν και τα αναβολικά (ντόπινγκ), τα οποία ξεκίνησαν στη δεκαετία του 1960-70, με ιατρικά εργαστήρια παραγωγής για πρωταθλητές και στη συνέχεια, με μαζική παραγωγή για γυμναστήρια κτλ. Αυτό το ακολούθησαν και τα σοσιαλιστικά κράτη. Ακολούθησαν μεγάλες διοργανώσεις μουντιάλ και ολυμπιακοί αγώνες από εθνικά κράτη. Σπατάλησαν δις δολάρια από κρατικούς προϋπολογισμούς, όπως στη Νότια Κορέα και Ελλάδα, ενώ στο Κατάρ, το σύνολο έφτασε στα 20 δις δολάρια.  

Το ερώτημα παραμένει, σε μια καπιταλιστική κοινωνία που κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα εκφυλίζεται. Ο αθλητισμός, είναι προέκταση του παιδικού παιχνιδιού. Η εκτόνωση, η επαφή με τη φύση και οι δυνατότητες που ανακαλύπτεις στον εαυτό σου, η αγάπη και η αλληλεγγύη, ο σεβασμός στην ιδιαιτερότητα, είναι προϋπόθεση για ανθρώπινη κομμουνιστική κοινωνία.